علل کم توجهی یا بی توجهی برخی از جوانان به نماز

راستی چرا در میان نوجوانان و جوانان برخی آنچنان که باید، به نماز اهمیت نمی دهند

و یا اینکه چرا بعضی از آنان ارتباط چندانی با نماز ندارند و یا بعضی از نوجوانان و

جوانان در حالیکه از خانواده مذهبی و مسلمان هستند نماز نمی خوانند؟این سئوالی است

که ما بدنبال علل و عوامل و پاسخ صحیح آن بوده نخست سعی داریم که عوامل آن را

شناسایی نموده سپسراه حلها را ارائه دهیم. موضوع مزبور بعنوان یکسئوال و موضوع

تحقیق در میان عده کثیری از دانشآموزان دبیرستانی، دانشپژوهان مراکز پیش

دانشگاهی و دانشجویان مطرح گردید تا بدون هیچ حدسو گمانی از طرفنگارنده

علل را از بیان خودشان جویا شویم که در این صورت قضیه از ظن و گمان خارج و به

واقعیتعینی نزدیکتر گردد. آنان در این نظر سنجی علل و عواملی را برشمرده اند که

بسیار جالبتوجه است. لازم به ذکر استکه برخی از این علل از درصد بالایی

برخوردار بوده که اکثریت آن را بیان داشته اند و بعضی دیگر در حد? متوسط و ضعیف

مطرح شده اند.

رفتار نامناسب مبلغان دینی

ابتدا این نکته را متذکر شوم که منظور از عنوان مزبور، انکار یا زیر سوال بردن مبلغان

متعهد و متدین خصوصا روحانیون وارسته ایی که حیات خویشرا صرفتبلیغ دین

نموده اند نیست بلکه توجه دادن به این نکته است که باید برخورد با جوانان بسیار با

ظرافتو دقت انجام گیرد. چون چه بسا جوانانی که مقید به موازین دینی باشند ولی با

یکعکسالعمل فردی که لباسدین بر تن کرده است از دین بیزار گردند. تحقیقات

و نظرسنجی ها گویای این حقیقتاستکه برخی از جوانان به خاطر دوستی و

صمیمیت و ارتباط نزدیکی که با طلا ب و روحانیون خصوصا طلبه جوان پیدا کرده

که باید از آن به عنوان یکپدیده میمون و مبارکنگریست رفتاری را مشاهده می

کنند یا سخنانی را می شنوند که موجبسستی و وهن آنها از دین می گردد. به عنوان

مثال اگر جوانی مشاهده کند که یکروحانی در محفلی نشسته و مشغول صحبتو

احیانا غیبتدیگران استو توجهی به نماز در اول وقتشندارد یا در رفتار با کسی

تندی می کند این اعمال، تاثیر منفی اش را بر روحیه دیگران باقی می گذارد. این هم

عاملی استکه برخی از جوانان بیان می دارند. علا وه بر موارد دهگانه ایی که بیان شد

عاملی چون مشکلا تمادی، کاستی در تبلیغات، نداشتن مشوق، مشکل ازدواج،

وجود آلودگی اخلا قی برخی از محیط های محلی، عدم جاذبه کافی مساجد و مکان

های عبادی و عدم رعایتمسائل بهداشتی در مساجد و نمازخانه ها از دیگر عواملی

هستند که در ترکو رویگردانی یا کم توجهی نوجوانان و جوانان به مسائل عبادی

خصوصا نماز تاثیر بسزایی دارند که باید در رفع و حل آن کوشا بود.

بنابراین :

کانون خانواده اولین و بهترین مدرسه ای استکه نسل های جوامع بشری از آنجا رشد

می یابند بنابراین اگر والدین یا مربیان خانواده افراد مدیر و با مسوولیتی باشند قطعا

کانون خانواده محیط سالمی برای تعالی و رشد افراد آن خانواده خواهد بود و بالعکس

اگر مربی خانواده انسان غیرمسوول و بی قید و شرطی باشد قطعا افرادی که از آن خانه

وارد اجتماع می شوند انسان های مفیدی برای اجتماع نخواهند بود و به همین خاطر دین

مسوولیتسنگین و خطیری را برعهده خانواده گذاشته و ادب و تربیتفرزند را به

عنوان بهترین عمل صالح وارثی ماندگار یاد کرده است. در نصوصو روایاتکه از

ائمه معصومین (علیهم السلا م) و رسول گرامی اسلا م (صلی الله علیه وآله و سلم) به ما

رسیده بخشعمده ای از آن را احادیث اخلا قی و تربیتی تشکیل می دهد که توجه به

آنها می تواند تاثیر بسزایی در تربیتدینی فرزندان ایران اسلا می داشته باشد.

منابع در روزنامه موجود است.

ضعف اعتقادی

عامل دیگری که در روحیه جوانان می تواند تاثیر زیادی را بگذارد باورهای دینی و

تقویت روحیات مذهبی است که بخش عمده این مسوولیت برعهده مبلغان دینی می

باشد. امروزه بخش عظیمی از جوانان که بهترین و مهم ترین، قشر جامعه محسوب می

شوند از ضعف اعتقادی رنج می برند. در کتب درسی خوانده اند که خدا و قیامتی

هست و مسائل دینی تا حدودی به آنان گفته شده و لیکن به باور و یقین نرسیده است.

اصول اعتقادی را به صورت مستدل و متقن فرا نگرفته بلکه اصول را چون فروع مقلدانه

باور دارد. تعالیم دین را با انگیزه و اعتقاد انجام نمی دهد و بیش از آنکه با درایت و

بینش همراه باشد با احساس و عاطفه با امور دینی برخورد دارد. این ضعف در عقیده و

عدم استواری آن بر پایه منطق موجب می گردد که جوان به مسائل دینی آن اهمیت

خاصرا قائل نباشد یا پای بند کامل به تعالیم دینی را نداشته باشد. به همین جهت بسیار

دیده می شود که بعضی از افراد، نماز خواندنشان موسمی و فصلی است. این نیست مگر

از ضعفاعتقادی فرد و تا این ضعفجبران نگردد، مشکل فوق قابل حل نخواهد بود.

تسویف(واگذاری امور به آینده)

برخی از جوانان با توجه به اینکه چند سالی است که وارد سن تکلیف شده و در مقابل

تعالیم و دستورات دین مکلفمی باشند و بر آنها واجب است که به احکام دینی گردن

نهند ولی با این توجیهاتکه ما هنوز جوانیم و تازه اوایل عمر ماستو بهانه هایی از این

قبیل اعمال دینی را ترکمی کنند. جوان در بسیاری از مواقع نماز نخواندن خود را این

چنین توجیه می کند که من بعدا می خوانم یا قضای آن را به جا می آورم. عمر طولا

نی در پیش است پسمی توان اعمالی که امروز از من ترکمی شود در سنین پیری و

زمان بیکاری انجام داد یا توبه کرد. بنابراین عملی که در آینده قابل جبران باشد و از

طرفی مغفرت و بخششالهی آن را شامل گردد جای نگرانی نیست.

تکبر و غرور

عامل دیگری که درترکنماز و سایر فرایضعبادی می تواند موثر باشد غرور جوانی و

تکبر و بزرگمنشی برخی از افراد است. صفت غرور از پستترین اوصافانسانی

استکه شاید بتوان گفتمنشا تمام گناهان و معاصی می گردد. هرگاه این خصلت در

کسی پا بگیرد و استقرار یابد فرد را به مهلکه های بزرگی می کشاند با متصفشدن به

این صفتفرد چنین می پندارد که اگر در مقابل خدای خود سجده کند کوچکمی

گردد بنابراین برای اینکه بزرگی و غرورشمحفوظ بماند در مقابل هیچ کسنباید سر

تعظیم فرود آورد ولو در مقابل خداوند متعال. فلذا این خیالبافی شاعرانه و تصورات

جاهلا نه او را از همه اوامر متعبدانه دور ساخته و مانعشمی شود که او در مسیر سعادت

خویشگام بردارد. این همان وصفی است که وقتی در ابلیسظاهر و آشکار شد در

مقابل دستور صریح خداوند سر باز زد و حاضر نشد امر الهی را در سجده بر آدم امتثال

نماید.

مزاحم دانستن نماز برای کارهای شخصی

برخی چون در وقت نماز مشغول کار ها و اعمال شخصی خود هستند فرصت این که

نماز را در اول وقتآن اقامه کنند ندارند و وقتی که فرصت های اولیه برای اقامه و

برپایی نماز از دست برود تدریجا بعد از استراحتچون دوباره مشغول فعالیتمی شوند

اقامه نماز را مانعی برای انجام کار های خود می دانند. البته خواهیم گفت که این عامل

به بهانه شبیه تر استیکعلت برای ترکیا بی توجهی به نماز.

فساد اخلا قی

برخی از جوانان در علت دوری از نماز و تعالیم دینی و مذهبی، مفاسد اخلا قی را

بسیار موثر می دانند. البته این عامل در خانواده ها و محیط های مختلف دارای شدت و

ضعفاست و در بروز و ظهور آن می توان عللی را برشمرد که هرکدام از آن عوامل به

تنهایی می تواند در ایجاد آن و انحرافشخصکافی باشد.

همنشینی با دوستان ناباب

بدیهی است که نقش بسیار مهم دوستان در شکل دهی شخصیت انسانی خصوصا در

سنین نوجوانی و جوانی را نباید نادیده انگاشت. دوستان شایسته و خوب در سوق دادن

انسان به سوی سعادت و کمال موثرند و دوستان ناشایست درانحراف آدمی به سمت

ناهنجاری های اخلا قی. چه بسا جوانانی که در مسائل دینی علا قمند و به دینداری خود

را غبند و لیکن در محیط های مختلفاز قبیل محل هایی که در آن زندگی می کنند یا

محیط کار و تحصیل که در آن ساعاتی را سپری می سازند با افرادی آشنا شوند که به

تدریج او را در دام بی دینی و لا ابالی گری گرفتار می کنند.

سستی و تنبلی

بعد از دو عامل مذکور، علت دیگری که در ترکیا بی توجهی به نماز بیان شده است

عنصر و عامل تنبلی است. غالبا نوجوانان و جوانان به آسانی تن به فعالیت نمی دهند مگر

در اموری که بیشتر جنبه احساسی و هیجانی داشته یا در اموری که با انگیزه و شناخت

قبلی همراه باشد. برای فردی که چند سال است به سن تکلیف رسیده قدری مشکل

استدر هوای سرد زمستان آستین خود را بالا زند و با آب سرد وضو بگیرد یا کفشو

پوتین از پایش در آورد و مسح نماید به همین خاطر گاهی از نماز خواندن طفره می

رود یا برای او دشوار است که از خواب نوشین صبح گاهی بزند و نمازش را بخواند

و...

عدم آگاهی و بینش کافی از فریضه نماز

عالم نبودن به محتوای نماز، درکپایین و بسیار اندکنسبت به تاثیر آن، عدم توجه به

جایگاه نماز در اسلا م، نداشتن انگیزه و هدفدر اقامه و برپایی آن، آشنا نبودن به اسرار

و فلسفه نماز ودرخواست امور مادی از خدا و عدم دست یابی به آن یکی از عواملی

است که جوانان را از این فرضیه الهی دور نگه داشته است. درگفته ها و نوشته های

بسیاری از آنان این نکته جلب توجه می کرد که ما نمی دانیم برای چه باید نماز خواند.

اگر نماز را نخوانیم چه می شود. با ترک نماز چه چیزی را از دست خواهیم داد و

ظاهرا مشاهده می شود آنان که نماز را برپا می دارند با کسانی که تارکنمازند فرقی

نمی کنند. اگرنماز باید در زندگی افراد موثر واقع شود پسچرا این اثر ملموسنیست و

چرا این مرزبندی را عملا ما نمی بینیم؟ مگر خدا به دو رکعت نماز ما محتاج است؟

جوان باید قلبش پاک باشد، انسان باید با دوستان و همسایگان و نزدیکان و همنوعان

خود رفتار شایسته ای داشته باشد. خدا این ها را از ماخواسته است. نه این که نماز

بخوانیم و در عین حال صد ها عمل ناشایست را مرتکب شویم. اصل این است که ما

انسان خوبی باشیم حال چه قائم به نماز باشیم یا تارک آن. پس ملا ک انسان خوب

بودن، نماز خواندن نیست بلکه دل و قلبی پاکداشتن است.همه این گفته ها حاکی از

آن است که شناخت لا زم و آگاهی کافی از فضائل نماز و جایگاه آن در اسلا م برای

کثیری از نوجوانان و جوانان حاصل نشده است.